Gerard Migchels; Wageningen Livestock Research

Aanleiding

Burgerparticipatie is cruciaal voor het verkrijgen van draagvlak voor het ontwikkelen van duurzame energieproductie op land. Want energieproductie op land heeft impact op het landschap. En kan ook overlast veroorzaken. Burgerparticipatie kan zowel bij de beleidsontwikkeling als de ontwikkeling van concrete projecten. Deze factsheet gaat in op de varianten van burgerparticipatie bij de ontwikkeling van concrete projecten. En is een samenvatting van de participatiewaaier zoals ontwikkeld t.b.v. het klimaatakkoord. Het is een soort menukaart van mogelijke bovenwettelijke participatieopties.

Project participatie

Een succesvolle projectparticipatie vraagt om goede afspraken tussen initiatiefnemer, omwonenden en de overheid. Denk daarbij aan:

• De termijn om te komen tot participatieafspraken
• Het budget ten behoeve van de participatie
• Besluitvormingsstructuur
• De wijze waarop initiatiefnemer invulling geeft aan het verplichte aanbod aan omwonenden om te participeren in het project (50% lokaal eigenaarschap)

Menukaart

Elk project is uniek en vraagt om maatwerk. De uiteindelijke invulling van de participatie (zowel over het ontwerp als de financiele deelname/tegemoetkoming) zullen de uitkomst zijn van het gezamenlijke gesprek tussen initiatiefnemer, omgeving en de overheid. Een of meerderde opties van onderstaande ‘menukaart’ kunnen dan ook voorkomen in het uiteindelijke participatieplan.

Hieronder vindt een beknopte beschrijving plaats van de 4 menu’s.

• Mede-eigenaarschap (individueel/collectief, risicodragend)

Omwonenden en/of individuele inwoners worden mede-eigenaar of volledig eigenaar. Via een vereniging of cooperatie. Het gaat om mee-investeren, voorinvesteren in onderzoeken en financieel risico lopen.

Wanneer toepassen?

• Bij voldoende bereidheid bij de lokale gemeenschap om mee te investeren en mee te beslissen
• Als er al een cooperatie is, of als er de bereidheid is om een cooperatie op te starten
• Ruimte vanuit overheid en de initiatiefnemer voor gedeeld lokaal eigendom. Bij volledig lokaal eigendom treedt de cooperatie, groep inwoners of grondeigenaren op als de initiatiefnemers.

• Financiele deelneming (individueel, risicodragend)

Via aandelen, obligaties of een ander financieel voordeel deelnemen in het project. De vorm van deelneming is verschillend per project. Maatwerk is noodzakelijk.

Wanneer toepassen?

• Bij voldoende bereidheid bij de lokale gemeenschap om op individuele basis mee te investeren
• Bereidheid van de initiatiefnemer om obligaties/aandelen uit te geven.

• Omgevingsfonds (collectief)

De initiatiefnemer vult het omgevingsfonds met een redelijk bedrag. Besluitvorming over de besteding vindt plaats door een onafhankelijk bestuur met in elk geval een vertegenwoording van de omwonenden.

Wanneer toepassen?

• Als dit het resultaat is van het gesprek tussen de ontwikkelaar en de omgeving. Vaak heeft het fonds een specifiek doel: economische of ecologische ontwikkeling, recreatie, duurzaamheid of energiebesparing.
• Bij een brede vertegenwoordiging van omwonenden om het fonds te beheren

• Omwonendenregeling (individueel)

Een lokale regeling in een bepaalde straal rondom een project. Denk aan een bijdrage in het verduurzamen van de woning (zoals isolatie), groene stroom met korting, gratis zonnepanelen of een andere financiële vergoeding. 

Wanneer toepassen?

• Als dit het resultaat is van het gesprek tussen de initiatiefnemer en de omwonenden. Er kunnen ook afpraken worden gemaakt over het beperken van overlast.
• Vraagt om vroegtijdig overleg tussen initiatiefnemer en omwonenden.

Meer informatie